دیپارتمنت علوم سیاسی دانشگاه کاتب و گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کابل در تاریخ ۲۰ میزان ۱۳۹۸ سمینار مشترکی را تحت عنوان «افغانستان، صلح و سناریوهای پیش رو » را در سالن اجتماعات دانشگاه کاتب برگزار کردند.
این سمینار با حضور داکتر علی اصغر داودی (کدر علمی دانشگاه آزاد اسلامی)، داکتر فرامرز تمنا (رییس پوهنتون افغانستان) و داکتر محمد موسی جعفری (معاون علمی تدریسی دانشگاه کاتب) به‌عنوان سخنران برگزار شد.
در ابتدای برنامه ریاست محترم دانشگاه کاتب جناب استاد علی احمد یوسفی، ضمن خوشامدگویی به مهمانان و شرکت‌کنندگان، به وضعیت کنونی افغانستان و سئوالات و ابهامات پیرامون صلح در افغانستان اشاره کردند و برگزاری کنفرانس ها و نشست های علمی برای واکاوی ابعاد صلح را ضرورت جامعه افغانستان دانستند. ایشان با تبیین ارتباط میان صلح و اهداف انکشاف پایدار به نقش دانشگاه و نهادهای علمی در توسعه‌ی پایدار اشاره کرد و از سهم‌گیری جدی دانشگاه کاتب در این برنامه‌ی ملی یاد کردند.
در ادامه سخنرانان سمینار به ایراد سخن پرداختند و داکتر علی اصغر داودی در رابطه با «نقش ایران در برقراری صلح در افغانستان» صحبت کردند. ایشان در محور اشتراکات فرهنگی و تاریخی دو ملت به نقش مثبت ایران در برقراری صلح افغانستان تاکید داشتند . دکتر داودی هر چند ارتباط میان جمهوری اسلامی ایران و بخشی از طالبان را رد نکرد اما بیان داشتند که این ارتباط به هیچ وجه نمی تواند برای ناامن سازی افغانستان به کار رود، چرا که به دلیل داشتن مرزهای طولانی با افغانستان بی‌ثباتی در افغانستان به‌معنای ناامنی مرزهای ایران می‌باشد و ایران از بی‌ثباتی و جنگ در افغانستان آسیب می‌بیند.
سخنران دوم برنامه داکتر فرامرز تمنا بود. وی در صحبت‌های خود تحت عنوان «افغانستان و ناکجاآباد صلح» از ده دروازه‌ی قفل شده‌ی صلح سخن به میان آوردند اگر علم و تحقیق نتواند برای این ده دروازهٔ بسته، کلیدهایی پیدا کند، راه صلح افغانستان کماکان به ترکستان خواهد بود. بر سر در هر کدام از این دروازه های ناکجا آباد صلح، یک سوال نوشته شده است که پاسخ علمی به آن سؤال، کلیدی خواهد بود برای باز کردن همان دروازه. هر یک از این سؤالات می‌تواند موضوع یک تیزس ماستری باشد. این ده سؤال کلیدی عبارتند از:
– مذاکرات صلح توسط چه کسی و با چه کسی به پیش برده می‌شود؟ کدام بخش حکومت با کدام گروه از طالبان (ایدئولوگ‌ها، جنگاوران، یا تبهکاران)؟
– موضوع و نتیجهٔ صلح چیست؟ مشارکت در قدرت، واگذاری قدرت، یا خلع سلاح؟
– برنامه پسا صلح و جایگاه گروه‌های تروریستی غیر طالب در مذاکرات صلح در کجاست؟
– طرفین صلح به چه میزان به صورت جدی تمایل به صلح دارند؟
– طرفین صلح تا چه میزان به درک مشترکی از مفاهیم صلح رسیده اند؟ آیا تعریف واحدی از صلح، مکانیزم‌ها و پیامدهای آن دارند؟
– صلح افغانستان تا چه میزان مسأله‌یی «امنیتی» و به چه میزان دارای ابعاد پیدا و پنهان «هویتی» است؟
– آیا تلاش‌های جاری برای دستیابی به صلح، از منظر متودلوژیک و تجربی درست است و ما را به نتیجه مطلوب می رساند؟
– امنیت یا ناامنی: کدام‌یک برای برخی از سیاستمداران ارشد افغانستان نان دارد؟
– آیا بازیگران دخیل در صلح (حکومت افغانستان، ایالات متحده، طالبان و سایر بازیگران اصلی) نسبت به صلح و مردم افغانستان صادقند؟
– آیا صلح با این حجم کثیر بازیگران داخلی، منطقه‌یی و بین المللی امکان پذیر است؟
ایشان بیان کردند که صلح افغانستان ضرورت به سازماندهی و مدیریت اساسی دارد و ضروری است پروسه صلح به سه مرحله‌ی صلح سازی، صلح‌بانی، و اعمار صلح تقسیم بندی شود؛ همچنین طالبان به سه گروه ایدئولوگ، جنگاور و تبهکار تفکیک نشوند، اقدامات ما برای آوردن صلح به سه سطح ملی، منطقه‌یی و بین‌المللی طبقه بندی نگردد، و در انتها این سه مرحله، سه گروه و سه سطح به صورت افقی کنار هم چیده و به هم وصل نشوند، ساز و کار عملی و قابل اعتمادی برای دستیابی به صلح افغانستان به میان نخواهد آمد.
سخنرانی داکتر محمد موسی جعفری معاون علمی تدریسی دانشگاه کاتب با عنوان ” عوامل داخلی و خارجی تاثیرگذار بر صلح افغانستان و سناریوهای پیش رو” متفاوت از دو سخنران پیشین ارائه گردید. دکتر جعفری در ابتدای سخنرانی اظهار داشتند که بر خلاف دکتر داودی و دکتر تمنا که بیشتر بر بایدها و نبایدهای صلح در افغانستان اشاره کردند، ایشان می خواهند در مورد هست ها و سناریوهای کاملاً محتمل سخن بگویند. به همین جهت برای درک صلح در افغانستان باید دو سطح تحلیل داخلی و خارجی و تاثیرگذاری آنها بر یکدیگر مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد تا درک بهتری از وضعیت موجود و سناریوهای پیش رو پدید آید. ایشان در تحلیل عوامل داخلی موثر بر صلح، به پیشرفت مطالعات صلح اشاره کردند و آخرین نسل از مطالعات صلح را معطوف به تلاش های همزمان سیاسی و اجتماعی برای تحقق صلح در کشورهای درگیر منازعات داخلی یا خارجی بیان کردند. تجربه سازمان ملل متحد و جامعه جهانی پس از جنگ جهانی دوم تا کنون نشان داده است که نمی توان بدون آموزش و جامعه پذیری انتظار اعمار صلح در کشورهای درگیر منازعه را داشت. دکتر جعفری با تاکید بر بی تفاوتی حکومت افغانستان در 18 سال اخیر به مساله آموزش صلح در جامعه خاطر نشان ساختند که بدیهی است که تحت این وضعیت سناریوی پیش رو نیز امیدوار کننده نباشد. روند سیاسی صلح به پیش خواهد رفت اما چنانچه آموزش صلح و تربیت انسان های متعادل در جامعه دنبال نشود، هرگز صلح پایدار در افغانستان شکل نخواهد گرفت. ایشان در قسمت دوم صحبت هایشان به نقش عوامل بیرونی بر صلح افغانستان توجه کردند. از نظر وی هر چند صلح برای مردم افغانستان یک نیاز ضروری است اما رویکرد کشورهای همسایه و جهان به مساله افغانستان ارتباطی به تامین صلح برای افغانستان ندارد. آنچه برای کشورهای همسایه و قدرتهای بزرگ اهمیت دارد برقراری موازنه و ایجاد تعادل در منطقه و افغانستان است بنابراین بدیهی است که کارکرد جنگ و صلح در افغانستان با برقراری موازنه در روابط رقبای منطقه ای و جهانی تحلیل می شود و در این ارتباط خیرخواهی از جانب هیچ کشوری برای صلح افغانستان وجود ندارد. در پرتو چنین تحلیل واقع گرایانه ای انتظار تامین صلح در افغانستان تا زمانی که حکومت ضعیف باشد و موازنه سازی در سطح منطقه تاثیرات مستقیم بر حیات سیاسی کشور داشته باشد، نامحتمل است. دکتر جعفری به تلاش های رئیس جمهور کشور اشاره داشتند که در پنج سال اخیر تلاش کردند که حکومت متمرکز و قوی را شکل دهند که بتواند اثر عوامل بیرونی را کاهش دهد اما به نظر می رسد کارکرد حکومت وحدت ملی نه تنها به شکل گیری حکومت قوی منتج نشد بلکه بنیان های ملی گرایی نیز آسیب دید. در این رابطه نیز سناریوی قابل پیش بینی از نظر دکتر جعفری به ویژه پس از فاز اول روند صلح که در آن آمریکا به طالبان به توافق خواهند رسید، تداوم تعارضات و رقابت های قدرتهای منطقه و مداخله گر بیرونی است و انتخابات کنونی نیز که با مشارکت پایین رای دهندگان همراه بوده ست بعید است که به ایجاد دولت قوی منجر شود.
پس از ایراد سخنرانی ها و در انتهای برنامه، نشست با پرسش و پاسخ حضار از سخنرانان به پایان رسید.
اشتراک گذاری :
Comment is not allowed
